چرا فقط زمین دارای حیات است؟!
تاریخ انتشار: ۲ مهر ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۹۳۹۵۹۷۶
به گزارش فرارو، نموداری که مرزهای منطقۀ قابل سکونت در پیرامون ستارهها و چگونگی تأثیرگذاری نوع ستاره را در قرار گرفتن جای مرزها نشان میدهد. این نقشۀ بهروز شده همچنین سیارههای منظومۀ خورشیدی؛ (زهره، زمین و مریخ)، و نیز سیارههای فراخورشیدیِ بهویژه مورد توجه؛ مانند تراپیست-۱دی، کپلر-۱۸۶اف، و نزدیکترین همسایۀ ما پروکسیما قنطورس بی را، که در کمربند حیات ستارۀ خود قرار دارند نشان میدهد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
کمربند حیات (به انگلیسی Circumstellar Habitable Zone (CHZ)) یا منطقۀ گُلدیلاکس (Goldilocks Zone) در اخترشناسی بازهای از فاصله در سامانۀ یک ستاره است که بتوان در آن سیارهای با فشار اتمسفر کافی یافت کرد که شرایط وجود آب مایع در سطح خود را دارا باشد. این فاصله بر مبنای نیازهای شناخته شدۀ زیستکرۀ زمین، موقعیتش در منظومۀ خورشیدی و مقدار انرژی حرارتی که از خورشید دریافت میکند، محاسبه میشود. به دلیل اهمیت وجود آب مایع به عنوان لازمۀ زندگی تصور میشد میتوان با استفاده از کمربند حیات وسعتی از جهان که امکان زندگی فرازمینی در آن وجود دارد را تخمین زد. هر چند بعدها مشخص شد که امکان وجود آب مایع به علت وجود منابع حرارتی دیگر در اجرام آسمانی که خارج از این محدوده قرار دارند نیز وجود دارد و در واقع امکان زیست فرازمینی به این نواحی محدود نمیشود. از سال ۱۹۵۳ میلادی که مفهوم کمربند حیات برای نخستینبار مطرح شد، تاکنون سیارههای بسیاری در این نواحی یافت شدهاند که بیشتر آنها ابرزمین یا غول گازی با ابعادی بسیار بزرگتر از زمین هستند، چرا که شناسایی اینگونه سیارات آسانتر است. در ۴ نوامبر ۲۰۱۳ میلادی ستارهشناسان اعلام کردند که بر اساس اطلاعات تلسکوپ فضایی کپلر امکان وجود نزدیک ۴۰ میلیارد سیارۀ زمینسان در کهکشان راه شیری وجود دارد که در کمربند حیات در حال گردش حول ستارۀ خود باشند، نزدیکترین آنها در حدود ۱۲ سال نوری از زمین فاصله دارد. بر اساس مطالعهی جدیدی که به رهبری دانشگاه ریورساید کالیفرنیا انجام شده است، دانشمندان نشان دادهاند که ستارههای دیگر غیر از خورشید، میتوانند تا ۷ سیارهی مشابه زمین در اطراف خود داشته باشند.
تیمهای جستجو به دنبال حیات در کهکشانها، معمولاً روی ناحیهی قابل سکونت ستارهها تمرکز میکنند. این ناحیه در واقع جایی از اطراف ستاره است که آب بر روی سیارههای موجود در آنجا، میتواند به صورت مایع وجود داشته باشد.
«استفن کین» و هکارانش از دانشگاه ریورساید، منظومهای بهنام «TRAPPIST-۱» را مورد مطالعه قرار دادهاند و دریافتهاند که در ناحیهی قابل سکونت آن ۳ سیارهی مشابه زمین وجود دارد. دکتر کین میگوید: «این یافته ما را بر آن داشت که بفهمیم حداکثر ممکن تعداد سیارههای موجود برای هر ستاره چقدر است و چرا منظومهی شمسی تنها یک سیارهی مشابه زمین دارد.»
در این مطالعه، محققین مدلهای شبیهسازی کردهاند که در آنها سیارهها با اندازههای مختلف در اطراف ستارهها در حال دوران هستند. آنها الگوریتمی طراحی کردند که نیروهای گرانشی را محاسبه میکنند و برهمکنش سیارهها با یکدیگر را طی میلیونها سال پیشبینی میکند. آنها دریافتند که برخی از ستارههای شبیهسازی شده میتوانند ۷ سیارهی مشابه زمین در اطراف خود داشته باشند، ولی ستارهای مانند خورشید میتواند تنها شش سیاره داشته باشد که آب بر روی آنها بهصورت مایع باشد. دکتر کین میگوید: «اگر بیشتر از ۷ سیاره در ناحیهی قابل سکونت ستارهها وجود داشته باشد، سیارهها آنقدر به یکدیگر نزدیک میشوند که مدارات آنها با هم تداخل پیدا کرده و پایداری خود را از دست میدهند. حال این پرسش پیش میآید که چرا خورشید تنها یک سیارهی قابل سکونت در اطراف خود دارد؟ اگر مدار سیارات به جای بیضوی به صورت دایرهای میبود، امکان وجود سیارهی دیگری نیز در ناحیهی قابل سکونت خورشید وجود داشت؟»
دانشمندان حدس میزنند که مشتری با جرم زیاد خود یعنی دو و نیم برابر مجموع جرم سیارات دیگر در منظومهی شمسی، باعث از بین رفتن امکان زندگی در دیگر سیارات منظومهی شمسی شده است. دکتر کین میگوید: «مشتری تاثیر زیادی بر قابلیت سکونت سیارههای دیگر داشته است، زیرا مدار آن باعث به هم خوردن مدارات دیگر سیارات میشود.»
دانشمندان ستارهای را پیدا کردهاند که سیارهای مانند مشتری در اطراف خود ندارد و به همین خاطر حدس میزنند که احتمالاً چندین سیارهی مشابه زمین در ناحیهی قابل سکونت خود داشته باشد.
مقالهی حاوی نتایج این تحقیقات در مجلهی Astronomical Journal چاپ شده است زمین دوم، کدام سیاره میتواند باشد؟ در مطالعات نجومی و اخترزیستشناسی آنچه به عنوان کمربند حیات خوانده میشود دربردارنده شرایط سازگار با زیستن، وجود مقادیر زیاد آب به شکل مایع، امکان بقا و تولیدمثل میشود. به طورکلی در این سیارات فشار اتمسفر سبب حفظ آب مایع باید برروی این سیارات بشود. یک سیاره قابل سکونت عموماً با ویژگیهای سیاره زمین قیاس میگردد.
بر اساس تحقیقات محققان، تلسکوپ فضایی کپلر محاسبه کرده است که حدود ۹ میلیارد سیاره فراخورشیدی مانند زمین و مستعد حیات وجود دارد که نزدیکترین آنها ۱۲ سال نوری از ما فاصله دارد.
این محاسبه توسط اریک پتیگورا دانشجوی دانشگاه کالیفرنیا در برکلی و بر اساس تجزیه و تحلیل اطلاعات بیش از ۳هزار سیاره فراخورشیدی نامزد شده توسط فضاپیمای کپلر انجام شده است.
بر اساس این محاسبات٬ حدود ۲۰ درصد از ستارگان کهکشان راه شیری را ستارگانی هم اندازه و مشابه خورشید تشکیل میدهند که به آنها ستارگان خورشید مانند گفته میشود. با توجه به مقدار تخمینی ۲۰۰میلیارد ستاره در کهکشان راه شیری٬ این معنی آن است که ۴۰ میلیارد ستاره در پهنه کهکشان راه شیری خورشیدمانند هستند.
در نوامبر سال ۲۰۱۳ اخترشناسان به براساس اطلاعات فضاپیمای کپلر گزارش دادند که میتوان سیاراتی شبیه به زمین در ستارههای کوتوله کهکشان راه شیری پیدا کرد که یازده میلیارد سال نوری از خورشید ما دورتر هستند. پس بررسیها در سال ۲۰۱۵ نشان داده شده که سیارات کپلر ۶۲ اف و کپلر ۱۸۶ اف و کپلر ۴۴۲ بی برای زندگی مناسبتر مینمایند و باز این سه سیاره کپلر ۱۸۶ اف شرایطی شبیه به زمین دارد. در سال ۲۰۲۰ میلادی سیاره کپلر-۱۶۴۹سی نیز قابل سکونت برآورد شد.
کپلر ۶۲-اف Kepler-۶۲f یک سیاره در کهکشان راه شیری در منظومه کپلر۶۲ است که اندازه و فاصله آن تا خورشیدش درست مانند زمین است که در نجوم به آن اندازه و فاصله اصطلاحاً گلدیلاک (به انگلیسی Goldilocks) گفته میشود.
کپلر۶۲اف با شعاع ۱٫۴ برابر زمین و فاصله حدود ۱۱٬۳۵۰٬۰۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ کیلومتر حدود ۱۲۰۰ سال نوری از زمین همراه با ۴ سیاره دیگر به دور خورشید خود که حدود یک سوم خورشید ماست میچرخند و اولین سیاره دیده شده توسط تلسکوپ فضایی کپلر است که دانشمندان احتمال وجود حیات درست شبیه به زمین را در آن میدهند. این سیاره اولین بار در تاریخ ۱۸ آوریل ۲۰۱۳ مشاهده شد. جرم این سیاره از سیلیکات آهن و ترکیبات سنگی و همچنین از مقدار قابل توجهی آب تشکیل شدهاست. کپلر-۱۸۶اف یک سیاره فراخورشیدی است که دور یک کوتوله سرخ، کپلر-۱۸۶ در حال چرخش است و ۱۵۱±۱۸ پارسک یا ۵۸۲ سال نوری از زمین فاصله دارد.
این ستاره اولین بار توسط تلسکوپ فضایی کپلر ناسا شناسایی شده و اولین سیاره نزدیک به اندازه زمین میباشد که دارای پتانسیلی است که قادر به پشتیبانی از حیات میباشد. شعاع این سیاره سنگی به اندازۀ ۱٫۱ زمین اندازهگیری شده، که نشان میدهد کمی بزرگتر از زمین است. کپلر-۴۴۲بی kepler-۴۴۲b احتمالاً یک سیاره اقیانوسی و زمین سان است. این سیاره در تاریخ ۶ ژانویه ۲۰۱۵ توسط تلسکوپ فضایی کپلر کشف شد.
این سیاره در صورت فلکی شلیاق (به انگلیسی Lyra) قرار دارد و ۱۲۲۰ سال نوری (۳۴۲ پارسک) با زمین فاصله دارد. این سیاره احتمالاً میزبان حیات فرازمینی است.
این سیاره یک سیاره ابر زمین است. شعاع این سیاره ۸٬۵۳۷ کیلومتر است یعنی این سیاره ۱٫۳۴ برابر بزرگتر از زمین است. نیروی جاذبه آن ۳۰ درصد قویتر از جاذبه زمین است. این سیاره ۲٫۹ میلیارد سال عمر دارد. اسم ستاره این سیاره کپلر ۴۴۲ است. طول مدار این سیاره به دور خورشیدش ۱۱۲٫۳ روز است. این سیاره ۷۰ درصد نور خورشید خود را دریافت میکند. مطالعات در سال ۲۰۱۵ نشان دادهاست که کپلر ۴۴۲بی به همراه کپلر ۶۲اف و کپلر ۱۸۶اف شبیهترین سیارهها نسبت به زمین هستند کپلر-۱۶۴۹سی (Kepler-۱۶۴۹c) یک سیاره فراخورشیدی است که به دور یک کوتوله سرخ میچرخد. این سیاره ۳۰۰ سال نوری با زمین فاصله دارد. این سیاره که ابتدا توسط ناسا به عنوان یک سیاره سنگی تشخیص داده شده بود، بسیار به زمین شباهت دارد و ۱٫۰۶ برابر بزرگتر از زمین است. اطلاعات کمی دربارۀ شرایط جوی کپلر-۱۶۴۹سی وجود دارد و تنها دانستهاست که ۷۵٪ نوری را که زمین از خورشید میگیرد، از سوی ستاره میزبان خود دریافت میکند. این سیاره فراخورشیدی از دادههای تلسکوپ فضایی کپلر کشف شده است. از این سیاره به عنوان زمین دوم یاد شده است.
منبع: الف
کلیدواژه: سیاره ی مشابه زمین تلسکوپ فضایی کپلر سیاره فراخورشیدی کهکشان راه شیری زمین فاصله اطراف خود کمربند حیات سال نوری تر از زمین ستاره ها سیاره ها یک سیاره بر اساس آب مایع
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.alef.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «الف» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۹۳۹۵۹۷۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
آبهای خاکستری؛ نجاتبخش حیات زمین
امروزه بسیاری از شهرهای جهان در معرض خطر بحران آب قرار دارند، بحرانی که با کاهش منابع آب زیرزمینی و سطحی به دلایل مختلف، در بسیاری از نقاط دنیا به اکوسیستمها آسیب میزند، اما در این بین استفاده از آبهای خاکستری در کشاورزی، صنایع و مصارف، یکی راههای مقابله با نگرانی فزاینده کمبود آب در دنیا است.
به گزارش خبرگزاری ایمنا، آب یکی از عناصر ضروری و اولیه حیات روی زمین، هسته اصلی توسعه پایدار و لازمه توسعه اجتماعی_اقتصادی، تولید انرژی، غذا و سالم ماندن اکوسیستم است؛ اما کمبود آب نگرانی فزایندهای در سراسر جهان به حساب میآید که همه را به تلاش برای رفع این بحران واداشته است، از این رو محدود بودن منابع آب شیرین، تغییرات آب و هوایی به ویژه گرمایش زمین، انفجار جمعیت و افزایش تقاضا تا چهار برابر در بعضی مناطق، کمبود آب شیرین را به یکی از مهمترین چالشهای جوامع بشری تبدیل کرده و استفاده از آبهای خاکستری در کشاورزی، صنایع و مصارف، یکی راههای مقابله با این بحران است، آب خاکستری، به آبهای ضایعاتی (پساب) که دربرگیرنده تمام جریانها به استثنای فاضلاب خروجی از سرویسهای بهداشتی استحصال شده از فعالیتهای معمول روزانه مانند رختشویی، شستوشوی ظروف و حمام کردن است که میتواند برای اموری مانند آبیاری فضاهای سبز و ساختمانهای نیازمند رطوبت زیاد مانند گلخانهها به مصرف مجدد برسد، اما آبهای سیاه دارای نوعی باکتری هستند که برای سلامتی انسان ضرر دارد و نمیتوان به راحتی و به سرعت آن را از آب جدا کرد تا بتوان برای بعضی استفادههای روزمره مانند کشاورزی استفاده کرد، از سویی آب خاکستری حاوی چنین مادهای نیست و خطر استفاده از آن بسیار کمتر است.
دانشمندان با ارزیابی دادهها معتقدند؛ آب خاکستری ۵۰ تا ۸۰ درصد فاضلاب شهری و صنایع را تشکیل میدهد، فاضلاب را میتوان به دو دسته آب سیاه و خاکستری طبقهبندی کرد، اگرچه هر دو فاضلاب هستند، اما سطح آلودگی آنها متفاوت است، آب خاکستری بیش از ۸۰ درصد فاضلاب تولیدی در ساختمانهای مسکونی و اداری را تشکیل میدهد که ناشی از شستوشوی لباس، استحمام، روشویی و آشپزخانه است، میتوان این آب را به جای انتقال به شبکه فاضلاب به آبیاری فضاهای سبز، پر کردن فلاشتانکها و شستوشوی محوطهها اختصاص داد، همچنین در صنایعی نظیر لباسشوییها، شستوشوی خودرو و بعضی سیستمهای آتشنشانی امکان استفاده فراهم است.
بر اساس اعلام سازمان ملل، در ۱۰۰ سال اخیر مصرف آب در سراسر جهان شش برابر بیشتر شده است، کارشناسان میگویند با افزایش جمعیت، تولیدات صنعتی و کالاهای مصرفی باز هم سالی یک درصد به مصرف آب افزوده خواهد شد، این در حالی است که تغییرات اقلیمی تأثیر بهسزایی بر وضعیت آب خواهد داشت و بر بحران آن دامن خواهد زد، به گزارش یونیسف دو میلیارد و ۲۰۰ میلیون نفر در سراسر جهان به آب سالم دسترسی ندارند، اکنون سه میلیارد و ۶۰۰ میلیون نفر در مناطقی زندگی میکنند که حداقل یک ماه در سال با کمبود آب مواجه هستند و از سوی دیگر میلیونها نفر دیگر نیز در ماههای بارندگی و سیل با آلودگی چشمهها و منابع آب مواجه میشوند.
امروزه بسیاری از شهرهای بزرگ جهان در معرض خطر بحران آب قرار دارند، وضعیت منابع آبی کشور ایران نیز بهطور خاص، موضوع بحث و بررسی بسیاری از مسئولان حوزه آب و زیست محیطی قرار دارد و نگرانیهایی ناشی از بحران آب، دغدغه اصلی برنامهریزیهای سالهای اخیر در این حوزه بوده است، زیرا ایران کشوری با اقلیم گرم و خشک است و در کمربند بیابانی و نیمهبیابانی کره زمین قرار دارد؛ از ویژگیهای این منطقه محدودیت منابع آب سطحی، تبخیر بالا، وابستگی به منابع آب زیرزمینی و نیز بارندگی کم است، به طوری که میانگین بارندگی در کشور حدود یکسوم میانگین جهانی است.
به این ترتیب استفاده از آب خاکستری باعث میشود نیاز برداشت کمتری از منابع آب زیرزمینی و سطحی وجود داشته باشد که این کار علاوه بر حفظ منابع آب، به حفاظت از محیط زیست هم کمک میکند، زیرا استفاده از آب خاکستری سبب کاهش بار آلی فاضلاب و آلودگی مجاری فاضلابروها شده و مقدار فاضلاب تولیدی را تا حد بسیار زیادی کاهش میدهد که منجر به کاهش مصرف انرژی هم خواهد شد، گرچه کم شدن مقدار بار هیدرولیکی فاضلاب ناشی از این اقدام خود به عنوان عاملی نامطلوب در تغییر پارامترهای اولیه طراحی خطوط، کلکتورها و تصفیه فاضلاب مطرح است، اما به هر حال تفکیک فاضلاب در مبدا و بازچرخانی آن در محل از جمله راهکارهای مؤثر در کاهش نیاز آبی در دنیا است.
بر این اساس، اهداف و برنامههای مربوط به توسعه پایدار با تمرکز بر مدیریت منابع طبیعی، به دنبال شناخت و برطرف کردن نیاز نسلهای آینده است، مشکلات جهانی به دلیل محدودیت دسترسی همیشگی به منابع آب سالم و مناسب شرب و بهداشتی به خصوص در مناطق خشک و کم باران، دولتها را به چارهاندیشی و بهرهمندی از منابع جایگزین آب تازه و همچنین توسعه استراتژیهای بازیافت هدایت کرده است که یکی از مهمترین جایگزینها برای محدودیت است، در این میان که حفظ محیط زیست از مباحث مهم در پایداری حیات طبیعی و انسانی در شهرنشینی امروزی است و توسعه فضای سبز، بخش جدانشدنی شهرسازی و نیازهای اولیه زندگی شهری و یکی از شاخصهای مناسب شهرها برای زندگی تعریف میشود؛ تفکر استفاده مجدد از منبع عظیم پساب تصفیهخانهها مطابق با استانداردها به عنوان راهکاری پایدار جهت مقابله با کمآبی با اهداف توسعه فضای سبز و حفظ محیط زیست است.
نتایج تحقیقات نشان داده است که جمعیت ایران طی هشت دهه اخیر، از حدود هشت میلیون نفر در سال ۱۳۰۰ به ۸۳ میلیون نفر تا پایان سال ۱۳۹۸ رسیده است، بر این اساس میزان سرانه آب تجدیدپذیر سالانه کشور از میزان حدود ۱۳ هزار متر مکعب در سال ۱۳۰۰ به حدود ۱۴۰۰ متر مکعب در سال ۱۳۹۲ تقلیل یافته است و در صورت ادامه این روند، وضعیت در آینده به مراتب بدتر خواهد شد، در این راستا با قنبر احدزاده، فعال و کارشناس محیطزیست گفتوگویی داشتیم که مشروح آن را در ادامه میخوانید:
ایمنا: آب خاکستری با آب سیاه چه تفاوتی دارد؟
احدزاده: آب خاکستری، آبی است که از مصارف خانگی جمعآوری میشود، البته این آب به استثنای فاضلاب خانگی است و به آن آب سیاه میگویند، این نوع پسابها پس از استفاده آلوده میشوند و استفاده از آن برای سلامت انسان ضرر دارد، اما برخلاف آب سیاه یا همان فاضلاب خانگی آب خاکستری میتواند دوباره به حالت قبل بازگردد، حدود سرانه تأمین آب خاکستری از کشوری به کشور دیگر تفاوت دارد و با توجه به استانداردهای زندگی، عادات، سبک زندگی و درجه در دسترس بودن آب بین ۹۰ تا ۱۵۰ لیتر در روز متغیر است.
تفاوت آب خاکستری با آب سیاه باعث شده تا در کشورهای مختلف روی آن برنامهریزی متفاوتی انجام دهند و از آن به عنوان یکی از راهکارهای کاهش مصرف آب و مقابله با کمبود آب استفاده کنند، به طوری که آب و هوا نیز بر تولید آب خاکستری تأثیر میگذارد، به عنوان مثال در یک کشور گرم، متوسط تولید آب خاکستری حدود ۱۵۰ لیتر برای هر نفر در روز است، معادل ۸۲ درصد کل مصرف آب شیرین است، ۵۶ درصد آن از دوش گرفتن، ۳۰ درصد از آشپزخانه، هشت درصد از لباسهای شسته شده و شش درصد از مصارف دیگر مانند آبکشی است.
ایمنا: بازچرخانی آبهای صنعتی و پساب چگونه بر کاهش استفاده از منابع آب تأثیر میگذارد؟
احدزاده: مسئله بازچرخانی آب از جمله مواردی است که در سیاستهای کلی برنامه هفتم توسعه نیز به آن به طور ویژه اشاره شد، بر این اساس در ماده ۷ سیاستهای کلی برنامه هفتم توسعه آمده است تا «برنامهریزی برای دستیابی به سایر آبها و بازچرخانی آبهای صنعتی و پساب» در دستور کار قرار گیرد.
نکته قابل توجه در مسئله پسابها نداشتن اطلاع کافی مردم نسبت به این صنعت است، بر اساس پژوهش انجام شده توسط یکی از مراکز افکارسنجی رسمی در کشور که در دو استان انجام شده است، ۴۷.۵۵ درصد از مردم این دو استان اطلاعی از تعریف پساب ندارند و تنها ۲۲.۷ درصد به طور دقیق پساب را با تعاریف اصلی معرفی کردهاند، علاوه بر این ۳.۴۵ درصد از شهروندان این دو استان فکر میکنند، پساب همان آب آلوده جاری در سطح شهرهای کشور است.
بر اساس آخرین آمارنامه ماهانه صنعت آب و برق طی مرداد سال ۱۴۰۱، تعداد ۲۵۸ تصفیهخانه فاضلاب در مدار فعالیت قرار دارند که به طور روزانه ۵۷۵۴ مترمکعب آب تولید میکنند، با فرض ثابت بودن این عدد در طول ۳۶۵ روز سال، ۲.۱ میلیارد متر مکعب پساب در هر سال از طریق تصفیهخانههای فاضلاب در کشور مهیا استفاده دوباره خواهد شد، بر این مبنا استفاده مجدد در شرایطی که ۵۳ درصد از مشترکان کشور تحت پوشش شبکه فاضلاب قرار دارند، میتواند زمینه کاهش ۱.۵ درصد استفاده از آب تجدیدپذیر در کشور را فراهم کند.
ایمنا: ظرفیتهای استفاده صحیح از آبهای خاکستری در حفاظت از محیط زیست چیست؟
احدزاده: امروزه با بحران کمبود منابع آبی و تأمل انسانها به صنعتی شدن شهرها با حفظ محیط زیست و توسعه فضای سبز، بازچرخانی پساب تصفیهخانههای فاضلاب بهعنوان راهی برای گریز از شرایط کمآبی و خشکسالی با کارایی بیشتر و استفاده از هر قطره آن برای نسلهای آینده، لزوم برنامهریزی جهت بهرهوری بهینه از منابع آب متعارف و نامتعارف را از اهمیت فراوانی برخوردار کرده است.
از آنجا که کمبود آب در ایران یکی از عوامل محدودکننده اصلی توسعه فعالیتهای اقتصادی در دهههای آینده به شمار میرود و امنیت و توسعه پایدار با استفاده از روش بازچرخانی آب برای کاهش آسیبهای کمآبی در مناطق کمآب کشور میتواند در توسعه صنعت و فضای سبز نقش بسیار مؤثری را ایفا کند؛ جمعآوری و تصفیه جداگانه و متمرکز یا نیمه متمرکز آب خاکستری و فاضلاب در گسترههای بزرگ مانند یک شهر کاری بسیار پرهزینه و فاقد توجیه اقتصادی است، اما استفاده از آب خاکستری در مقیاس یک ساختمان یا مجتمع یا گسترههای کوچک میتواند مورد توجه قرار گیرد و به طور قطع بر کاهش مصرف آب مؤثر خواهد بود.
حفظ محیط زیست از مباحث مهم در پایداری حیات طبیعی و انسانی در شهرنشینی امروزی است و توسعه فضای سبز، بخش جدانشدنی شهرسازی و نیازهای اولیه زندگی شهری و یکی از شاخصهای مناسب شهرها برای زندگی تعریف میشود؛ بنابراین کاربرد فاضلابهای تصفیه شده با احداث تصفیهخانههای بزرگ و رعایت ضوابط زیست محیطی برای بهرهبرداری از بخشی از آن برای مصرف در توسعه و آبیاری فضای سبز با انجام مراحلی با کنترل و کیفیت استانداردهای لازم مورد بهرهبرداری بوده است که محور این قوانین بر حفظ سلامتی انسان، حفاظت از محیط زیست و جلوگیری از آلودگی خاک و آب استوار است که در دورههای زمانی مشخصی مورد بازنگری قرار میگیرد.
بر این اساس در کنار اقداماتی نظیر تغییر الگوی کاشت، مدیریت توزیع و مصرف آب، بازچرخانی آب و تصفیه فاضلابهای شهری به منظور استفاده متعارف و غیرمتعارف با مناسبسازی پارامترهای فیزیکی و شیمیایی، توسعه فضای سبز تصفیهخانهها با شیوههای آبیاری غرقابی و پساب کاملاً با کیفیت و مطابق با استانداردهای سازمان حفاظت محیط زیست از دغدغهها در تأمین منابع آبی پایدار در کشور است.
ایمنا: مدیریت ضعیف آب خاکستری چه خطراتی را به همراه دارد؟
احدزاده: تفکر استفاده مجدد از منبع عظیم پساب تصفیهخانهها مطابق با استانداردها به عنوان راهکاری پایدار جهت مقابله با کمآبی با اهداف توسعه فضای سبز و حفظ محیط زیست است و استفاده مجدد از آب خاکستری برای آبیاری باغهای خانگی یا زمینهای کشاورزی رایج است، به ویژه در مناطقی که آب کمیاب یا قیمت منابع آبی بالا است، این اقدام انجام میشود، از این رو اهمیت و ارزش آب خاکستری چندین برابر خواهد شد، در بعضی مواقع اغلب از اثرات منفی بالقوه استفاده از منابع آب خاکستری غفلت میکنیم، زیرا آب خاکستری تصفیه نشده، اگر چه حاوی کمترین درصد آلایندهها است، اما حاوی عوامل بیماریزا، مواد شیمیایی، نمکها، روغنها، چربیها و ذرات جامد است که امکان دارد بر سلامت انسان و کیفیت خاکها و آبهای زیرزمینی اثر بگذارد، با این حال میتوانیم با رعایت قوانین اساسی، خطرات آلودگی این آبها را کاهش دهیم تا با مدیریت صحیح از آبهای خاکستری به عنوان راهکاری پایدار جهت مقابله با کمآبی با اهداف توسعه فضای سبز و حفظ محیط زیست استفاده کنیم و از بروز خطرات در این زمینه پیشگیری کنیم.
ایمنا: اهمیت بهرهمندی از آبهای خاکستری برای سازگاری با تغییرات اقلیم چیست؟
احدزاده: امروزه تغییر اقلیم، یکی از مؤثرترین عوامل مؤثر بر رشد و نمو گیاهان، چرخه زندگی گیاهان را دستخوش تغییر خواهد کرد و حتی ممکن است بسیاری از گونههای گیاهی که از دیرباز و در حال حاضر در فضای سبز استفاده شدهاند، تناسب خود را در اقلیم کنونی از دست دهند، سیلابهای گاه و بیگاه در کشور به راحتی قابل مدیریت و استفاده هستند، نه اینکه وارد دریا شوند و ضمن شستن خاکهای مرغوب، آب زیادی را از سرزمین خارج و خسارت وارد شده به منابع طبیعی را دو چندان کنند؛ در حالی که میتوان این چرخه را با مدیریت درست استفاده از این منابع آب و جلوگیری از ایجاد خسارتها، متوقف کرد و از این آبهای نامتعارف برای آبیاری درختان دست کاشت بهره برد.
لازم است بدانیم تغییر اقلیم از محیطزیست جدا نیست و اگر بارندگی کم و هوا گرمتر شود، تحت تأثیر سناریوهای مختلف، تغییر اقلیم رخ میدهد، مطابق پیشبینیها با تغییرات اقلیم مناطق خشک، خشکتر میشود و طی روند کاهش بارندگیها و افزایش دما در جهان با دسترسی آب کمتر در آن سرزمینها، پوشش گیاهی و سبزینگی از بین میرود و با افزایش گردوخاک و رشد پدیدههایی مانند آتشسوزی و سیلهای فراوان و ناگهانی محیطزیست آسیب میبیند و تخریب خواهد شد، در این شرایط طی دهههای اخیر با افزایش مصارف بیرویه آب و بهتبع آن روند رو به رشد تولید فاضلاب و توجه به استفاده غیراصولی در وضع موجود ایجاب میکند، برای جلوگیری از گسترش مشکلات محیط زیستی و تأمین بخشی از آب مورد نیاز مصارف مختلف از طریق بازچرخانی و استفاده مجدد از پسابها و آبهای برگشتی اقدامات اساسی اجرایی شود.
در این شرایط چنانچه با مشکل کمبود آب نیز مواجه نباشیم، باز هم استفاده از پساب برای حفظ منابع آبی بسیار لازم است، زیرا توجه به این مهم زمینهساز توسعه پایدار است، همچنین نقش آمایش سرزمینی در مسیر توسعه پایدار کشور، بازچرخانی پساب و تبدیل شدن اقلیم از نیمه خشک به خشک باید مورد توجه همگان قرار گیرد.
کد خبر 750825